بعضی اوقات بسیار شگفت زده می شوم که یک انسان چقدر می تواند در شرایط مختلف تغییر کند یا اینکه خود را متفاوت جلوه دهد. گفته می شود که هانا آرنت در دادگاه محاکمه آدولف آیشمن – که از سازمان دهندگان هولوکاست بود – به عنوان خبرنگار شرکت داشته و از آن دادگاه گزارشی جالب و دقیق ارائه کرده است و ذکر کرده که آیشمن، برخلاف تصور او، انسانی شرور و یا با خوی حیوانی به نظر نمی رسیده است و بالعکس مانند یک انسان معمولی به نظر می رسیده و باور اینکه این شخص می توانسته آزاری به کسی برساند هم سخت بوده است. در نتیجه او علاقمند می شود که بداند چگونه افراد یک شبه به ارزش‌های اخلاقی چندین هزارساله ای که تا آن روز اساس پندار و کردارشان بوده است پشت کرده و پیرو ارزش‌هایی کاملاً متناقض می شوند.
پاسخ هر چه که باشد، انسان همیشه باید خلوتی برای خود داشته باشد تا ببیند آیا از انجام آنچه در حضور دیگران و یا در شرایط خاص انجام داده شرمسار است یا به آن افتخار می کند و به نظر من مهناز رئوفی از آن جمله انسان هایی است که شدیدا به این خلوت با خود نیازمند است.
نام مهناز رئوفی با نوشتن پاورقی های روزنامه کیهان بر سر زبانها افتاد. پاورقی هایی که ظاهرا خاطرات فردی را بازگو می کند که از دیانت بهایی رویگردان شده و به آغوش اسلام بازگشته است.
اینکه فردی دین خود را عوض کند بخودی خود مطلب ناراحت کننده ای نیست. هر کس آزاد است هر عقیده ای برای خود انتخاب کند و اتفاقا آنچه پسندیده نیست ارث بردن دین و یا اعتقاد کورکورنه و متعصبانه به یک دین و یا مکتب است. اما مشکل خانم رئوفی موضوع مسلمان شدن ایشان نیست بلکه نکته چیز دیگری است چرا که اساسا یک بهایی اسلام را به عنوان یکی از ادیان الهی پذیرفته است.
ایشان در مصاحبه ای در پاسخ به اینکه اکنون اوقات فراغت خود را چگونه می گذراند می گوید:
اوائل جدایی ام به داشتن این همه وقت آزاد عادت نداشتم. راستش حوصله ام سر می رفت، چون عادت كرده بودم همیشه به اجبار در مجالس فرقه شركت كنم.
و در ادامه در پاسخ به این مطلب مصاحبه کننده:
آن هم شمایی كه از صبح تا شب كلاس داشتید و فكر كنم از شب تا صبح هم خواب كلاس های همان روز و فردایتان را می دیدید! با آن فشار برنامه ای كه در فرقه داشتید و در كتاب هایتان نوشته اید.
می گوید:
اصلاً فرصت سر خاراندن نداشتیم، من واقعاً دلم برای بچه های بهایی می سوزد كه چطور وقتشان را با آن اراجیف تلف می كنند. اما از این طرف ما در جامعه اسلامی با كمبود مربیانی كه به بچه ها جهت دهند مواجه هستیم. خیلی مربی كم داریم، درست است كه یك روحانی به مسجد می رود و منبر دارد و عده ای هم گوش می كنند ولی این جنبه عمومی قضیه است.
شنیده ام که ایشان در زمانی که بهایی بوده اند فعالیتهای زیادی داشته اند ولی واقعا نمی دانم ایشان در کدام جامعه بهایی زندگی می کرده اند که از صبح تا شب مشغول «مجالس فرقه» بوده اند. کودکان و نوجوانان بهایی که در طول روز به مدرسه می روند و جوانان هم یا سرگرم تحصیلند و یا اینکه به حرفه ای مشغولند. بزرگترها هم اغلب در طول روز مشغول کسب معاش هستند. می ماند چند جلسه ای که آنهم یا ضیافت نوزده روزه است و یا کلاسهای هفتگی درس اخلاق و یا مواردی که نه روزانه برگزار می شود و نه اجباری برای شرکت در آنها وجود دارد.
به علاوه نمی دانم چه شده که ایشان صحبت درباره فضائلی مانند صداقت ، امانت، وفاداری، مساعدت به دیگران، و دیگر فضائل انسانی که موضوع این جلسات است را «اراجیف» می خواند و لابد دلش برای بچه های بهایی می سوزد که باید با تعالیمی نظیر «تعلیم و تربیت عمومی و اجباری»، «تحری حقیقت»، «ترک تعصبات»، «تساوی حقوق زنان و مردان»، «تطابق علم و دین» آشنا شوند.
شاید خانم رئوفی هنوز هم یادشان باشد که حضرت بهاءالله می فرمایند:
صدق و راستی اساس فضائل انسانی است.
اگر هم فراموش کرده اند لابد اکنون که به اسلام ایمان آورده اند شنیده اند که قرآن مجید صداقت را از صفات مؤمن می شمارد. پس چگونه است که واقعیات را واژگونه جلوه می دهند؟
در جایی دیگر مصاحبه کننده می پرسد:
از زمانی كه به اسلام مشرف شدید آیا مسئولان شما را در این راه همراهی كرده اند؟ یعنی برای پیشرفت و آشنایی صحیح با مبانی اسلام برنامه ای برای شما داشتند؟
و او چنین پاسخ می دهد:
سؤال خیلی خوبی كردید. حسرت به دلم مانده است كه از یك ارگانی، از جایی دعوتنامه بیاید مرا به كلاسی دعوت كنند، البته از طریق دوستان و همسایه ها در مجالس مذهبی شركت داشته ام ولی از طریق نهادها چنین اقدامی صورت نگرفته است.
خانم رئوفی طوری حرف می زنند که انگار اکنون در این مملکت نه کلاسهای آموزشی در مدارس و ادارات و مساجد بصورت دائمی و با صرف هزینه های بسیار تشکیل می شود و نه رادیو و تلویزیون و شبکه های ماهواره ای ایران در این مورد برنامه ای ارائه می کنند. البته هر کس آزاد است برای تبلیغ عقیده خود هر چقدر می تواند از خود مایه بگذارد ولی سؤال اینجا است که چگونه ایشان در این زمینه این همه کمبود می بینند و فعالیهایی که بهاییان به سختی قادر به انجام آن هستند را آنقدر زیاد می بینند که جایی برای فراغت ایشان باقی نگذاشته بوده است. ظاهرا با وجود اینکه در ساعاتی از روز چیزی بجز برنامه های دینی از رادیو و تلویزیون پخش نمی شود هنوز ایشان مانده اند و کوهی سوال درباره اسلام و به همین دلایل گله می کنند که:
متأسفانه ما تحت تعلیم و تربیت صحیح نیستیم در حالی كه باید این طور باشد. حتی بعضی جاها من این خواسته را عنوان كردم در پاسخ گفتند، لازم نیست، اینجا جامعه آزاد است. من گفتم چه ربطی دارد؟ ما نیاز داریم. حتی خود مسلمان ها هم آموزش های مستقیم و مداوم لازم دارند. در جامعه اسلامی تعلیم دینی مان كم است.
شاید بد نباشد از خانم رئوفی بپرسیم که چرا در این جامعه آزاد، 51 جوان بهایی را به دلیل کمک به کودکان یک محله فقیر و محروم و دادن آموزشهای اولیه محکوم کرده اند که یا یکسال را در زندان بگذرانند و یا اینکه به مدت سه سال هر هفته بصورت اجباری در کلاسهای معارف اسلامی شرکت کنند. کلاسهایی که به جای معارف اسلامی در آنها به عقاید بهاییان توهین می شود و از کسانی چون خانم رئوفی می خواهند که برایشان چگونگی رویگردان شدنش از دیانت بهایی را شرح دهد.
به هر حال به نظر می رسد سوالی که هانا آرنت می پرسد باید اکنون درباره خانم رئوفی هم پرسیده شود هر چند که خانم رئوفی و آیشمن تفاوتهای بسیاری با هم دارند.
—————————————————-
منبع مصاحبه: روزنامه کیهان 10 آبان 85
در مورد هانا آرنت هم مطلب زیر را ببینید:
http://www.iranrights.org/farsi/document-514-1085.php
شب روشن 